Quy trình kỹ thuật ngũ quan

                                                                                13. LẤY DỊ VẬT KẾT MẠC

I. ĐẠI CƯƠNG
Mắt thường hay bị dị vật bắn vào.
Vị trí dị vật
Nếu dị vật ở kết mạc nhãn cầu thì dễ nhận thấy hơn, dị vật có thể bám trên lớp thượng bì hoặc cắm vào kết mạc hoặc xuyên qua nằm dưới kết mạc, dị vật vào gây ra kích thích nhiều.
Dị vật ở kết mạc mi hoặc cùng đồ thì khó lấy hơn, có khi phải vành mi mới phát hiện được dị vật.
Do dị vật thường xuyên cọ xát vào giác mạc, nên có cảm giác đau cộm rất khó chịu, chảy nước mắt.
Tác hại dị vật
Gây kích thích, cộm chói khó chịu
Gây nhiễm khuẩn (nhất là các dị vật nông nghiệp), từ đó gây viêm loét giác mạc, nhất là trực khuẩn mủ xanh gây hoại tử giác mạc nhanh chóng.
Gây viêm mủ nội nhãn.
Để lại sẹo gây giảm thị lực
II. CHỈ ĐỊNH
Xác định có dị vật kết mạc thì phải lấy ngay cho người bệnh tránh biến chứng và gây khó chịu, kích thích mắt của ngư i bệnh
III. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
Bác sĩ chuyên khoa Mắt
2. Phương tiện
Vành mi : 1 chiếc
Dao phẫu thuật : 1 chiếc
Thỏi bông ướt : 2 cái
Kẹp gắp dị vật : 1 chiếc
Thuốc gây tê kết mạc : dung dịch dicain 1%
Thuốc sát trùng mắt : Povidon 5%
Nước muối sinh lý
Thuốc nhuộm: Fluorescein
Bông, gạc
3. Bệnh nhi
Được giải thích và chuẩn bị trước khi lấy dị vật
4. Hồ sơ bệnh án
Nếu dị vật sâu hoặc bệnh nhi nhỏ tuổi cần phải gây mê.
Nhịn ăn, kháng sinh dự phòng
IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ, bệnh án
2. Kiểm tra người bệnh
3. Thực hiện kỹ thuật
Thơi gian thực hiện: 15 phút- 60 phút tùy trường hợp đơn giản hay phức tạp, dị vật dễ nhìn thấy hay dị vật trong suốt (thủy tinh, cát, silic..)
Nhỏ thuốc gây tê bề mặt nhãn cầu: dung dịch Dicain 1% 1-2 giọt vào mắt có dị vật.
Dùng vành mi hay ngón tay để lật mi.
Dùng thỏi bông ướt gạt lấy dị vật nông.
Rửa túi cùng bằng nước cất hoặc dung dịch mặn đẳng trương cho hết các bụi nhỏ.
Nhỏ thuốc sát khuẩn.
Nếu dị vật cắm sâu vào kết mạc
Sau khi gây tê, rạch kết mạc đúng vào nơi dị vật nằm.
Dùng cặp lấy dị vật ra.
Trường hợp không lấy dị vật đư c, thì dùng kéo cắt một nếp kết mạc kèm theo cả dị vật.
Trường hợp không cặp lấy được dị vật được, thì dùng kéo cắt một nếp kết mạc kèm theo cả dị vật.
Các dị vật nằm dưới kết mạc chỉ lấy ra khi mắt bị kích thích.
Cần chú ý:
Đối với các dị vật kết mạc, dù ở ngoài cũng không nên dùng kim hoặc thìa nạo nậy lên sẽ gây bầm máu che lấp dị vật.
Trường hợp dị vật là những mảnh thủy tinh nhỏ, khám bình thường khó thấy. Muốn phát hiện, phải dùng ánh sáng chéo khám kỹ mới phát hiện được.
Khi tìm có thể nh fluorescein nhuộm để làm lộ rõ dị vật. Lấy kẹp gắp hết các mảnh thủy tinh.
Nếu dị vật là chất vôi, cần phải gắp sạch hết vôi trước khi rửa mắt và rửa cùng đồ.
Nhỏ thuốc kháng sinh sau lấy dị vật
V. THEO DÕI
Nhỏ thuốc kháng sinh, chống viêm, giảm đau sau khi lấy dị vật
Theo dõi có biến chứng viêm nội nhãn, viêm loét giác mạc..
Điều trị biến chứng nếu có.